چرا ایرانی ها کمتر از مشاوره روانشناسی استفاده می کنند؟

در حالی که براساس آمار سازمان روانشناسی بیش از 20 درصد جامعه با یکی از اختلالات روان درگیر هستند، مدیر کل سلامت روان و اعتیاد وزارت بهداشت می‌گوید دو سوم افرادی که نیازمند مراجعه به خدمات سلامت روان هستند به روانپزشک و متخصص روانشناس مراجعه نمی‌کنند. این موضوع نشان‌ دهنده‌ وجود یک شکاف عمیق بین نیاز به خدمات روانشناسی و میزان استفاده از آن‌ها در ایران است. در این مقاله به بررسی علل این پدیده می‌پردازیم.

دلایل عدم تمایل مردم ایران به استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی

در ایران، علل مختلفی وجود دارد که مانع از مراجعه مردم به روانشناس می‌شود. برخی از این علل ریشه در فرهنگ و باورهای جامعه دارند، در حالی که برخی دیگر به موانع اقتصادی و اجتماعی مربوط می‌شوند. به‌ طور کلی بارزترین دلایل استفاده نکردن ایران ها از خدمات مشاوره در ادامه بیان شده اند:

عدم آگاهی

متاسفانه در جامعه ایران، مراجعه به متخصصان روانشناسی هنوز به‌ طور کامل جا نیفتاده است. بسیاری از افراد مشکلات و مسائل خود را در حیطه مسائل شخصی و خانوادگی می‌دانند و حل آن‌ها را به جای مشاوره با روانشناس از‌ طریق صحبت با دوستان، اعضای خانواده یا ریش سفیدان جستجو می‌کنند. این در حالی است که بسیاری از این مشکلات ریشه در مسائل روانشناختی دارند و حل آن‌ها نیازمند تخصص و دانش یک مشاور یا روانشناس است.

به‌ علاوه دسترسی به اطلاعات صحیح و موثق در مورد سلامت روان و فواید مشاوره روانشناسی در ایران محدود است. بسیاری از افراد اطلاعات کافی در مورد اینکه در چه زمینه‌هایی می‌توان از مشاوره روانشناسی استفاده کرد و یا اینکه چگونه می‌توان یک مشاور یا روانشناس مناسب را پیدا کرد، ندارند.

انگ اجتماعی

در بسیاری از جوامع از جمله ایران، صحبت درباره مشکلات روان و سلامت روان امری شرم‌آور تلقی می‌شود. این موضوع باعث می‌شود افراد از به اشتراک گذاشتن مشکلات خود با دیگران، ازجمله متخصصان روان، خودداری کنند. همچنین بسیاری از مردم تصور می‌کنند که روانشناسی فقط برای افراد دیوانه است و نیازی به مراجعه به آن برای مشکلات معمولی زندگی نیست. این سوءتفاهم از نقش و کارکرد روانشناسی، مانع از استفاده افراد از خدمات آن می‌شود.

هزینه مشاوره روانشناسی و نبود خدمات بیمه درمانی

هزینه بالای خدمات روانشناسی، یکی از موانع اصلی در برابر مراجعه ایرانیان به مشاور و روانشناس است. همچنین پوشش بیمه‌ای خدمات روانشناسی در ایران ضعیف است و این موضوع یکی از موانع اصلی مراجعه افراد به مشاوره روانشناسی محسوب می‌شود.

در حال حاضر، سهم بیمه پایه برای خدمات روانشناسی بسیار ناچیز است و بسیاری از تعرفه‌های خدمات روانشناسی توسط بیمه‌ها پوشش داده نمی‌شود. این امر باعث می‌شود هزینه نهایی برای بیماران و برای بسیاری از افراد، به خصوص اقشار کم درآمد، زیاد باشد.

علاوه‌بر این، بسیاری از افراد بر این باور هستند که پول برای مشاور دادن، اتلاف هزینه است که این یک باور اشتباه است.

فرهنگ سازی که خیلی جدی گرفته نشده است!

کمبود فرهنگ‌ سازی در مورد سلامت روان، نقش مهمی در عدم تمایل افراد به مراجعه به مشاوره روانشناسی در ایران دارد. در بسیاری از جوامع ایرانی، صحبت کردن در مورد مشکلات روان، نوعی شرمساری تلقی می‌شود. این موضوع باعث می‌شود افراد از به اشتراک گذاشتن مشکلات خود با دیگران، از جمله متخصصان روانشناسی، خودداری کنند.

با رفع این موانع و فرهنگ‌سازی درست در زمینه سلامت روان، می‌توان افراد را به  اهمیت مراقبت از سلامت روان خود و مزایای مشاوره روانشناسی آگاه کرد و تمایل آن‌ها را برای  مراجعه به  متخصصان افزایش داد.

اتکا به نفس یا انکار مشکل

در ایران، برخی افراد به اشتباه تصور می‌کنند که مشکلات خود را می‌توانند به تنهایی حل کنند و نیازی به کمک گرفتن از متخصصان سلامت روان نیست.

اتکا به نفس کاذب نیز می‌تواند در این امر نقش داشته باشد. افراد ممکن است فکر کنند که به اندازه کافی قوی هستند که از هر مشکلی عبور کنند و نیازی به کمک خارجی ندارند. این طرز فکر می‌تواند خطرناک باشد، زیرا می‌تواند منجر به انزوا، ترس و اضطراب بیشتر شود.

مهم است که به خاطر داشته باشید که هیچ کس کامل نیست و همه ما در مقطعی از زندگی خود به کمک نیاز داریم. مشاوره روانشناسی می‌تواند ابزاری ارزشمند برای بهبود سلامت روان و کیفیت زندگی باشد.

اگر با مشکلات روحی دست و پنجه نرم می‌کنید، از کمک گرفتن نترسید. متخصصان زیادی هستند که می‌توانند به شما در یافتن راه‌حلی مناسب برای مشکلاتتان کمک کنند.

ترس از افشا شدن رازها، یکی از موانع مراجعه ایرانیان به روانشناس

عدم تمایل به استفاده از خدمات روانشناسی در میان برخی ایرانیان، ریشه در عوامل مختلفی دارد. یکی از این عوامل، ترس از افشا شدن رازها و اطلاعات شخصی در جلسات مشاوره است.

مهم است که به این نکته توجه داشته باشید که رازداری یکی از اصول اساسی در مشاوره روانشناسی است. روانشناسان موظف‌اند که تمام اطلاعاتی را که در طول جلسات مشاوره به آن‌ها ارائه می‌شود، محرمانه نگه دارند.  تنها در موارد بسیار محدودی، مانند زمانی که یک فرد در معرض خطر آسیب رساندن به خود یا دیگران باشد، ممکن است رازداری نقض شود.

راهکارهای افزایش مراجعه به مشاور روانشناس

با وجود این چالش‌ها، اقداماتی در حال انجام است تا استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی در ایران افزایش یابد. این اقدامات شامل:

• اطلاع‌ رسانی و آموزش: برگزاری کارگاه‌های آموزشی، سمینارها و جلسات ترویجی در مدارس، دانشگاه‌ها، محل کار و اماکن عمومی برای افزایش آگاهی از فواید مشاوره روانشناسی و رفع باورهای غلط و تابوها.
• استفاده از رسانه‌ها: به‌کارگیری رسانه‌های مختلف مانند تلویزیون، رادیو، مطبوعات و فضای مجازی برای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در زمینه سلامت روان و اهمیت مشاوره روانشناسی.
• شبکه‌های اجتماعی: فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و ارائه محتوای آموزشی و کاربردی در زمینه سلامت روان و مزایای مشاوره روانشناسی.
• پوشش بیمه‌ای: تلاش برای تحت پوشش قرار دادن خدمات مشاوره روانشناسی توسط بیمه‌های پایه و تکمیلی جهت کاهش هزینه‌ها و تسهیل دسترسی افراد.

در نهایت، باید توجه داشت که افزایش مراجعه به مشاور روانشناس یک فرآیند تدریجی است که نیازمند تلاش‌های مستمر از سوی همه افراد جامعه است.

امید است با تلاش‌های انجام شده، نگرش منفی به سلامت روان در جامعه از بین برود و افراد بیشتری به‌دنبال دریافت کمک حرفه‌ای برای مشکلات خود باشند.

سخن پایانی

در ایران، علیرغم وجود مشکلات و چالش‌های متعدد، شاهد تلاش‌های ارزشمندی برای ارتقای فرهنگ سلامت روان و افزایش دسترسی به خدمات مشاوره و روانشناسی هستیم. با آگاهی از موانع موجود و اتخاذ تدابیر کارآمد، می‌توانیم گام‌های موثری در جهت بهبود این وضعیت برداریم. به یاد داشته باشیم، سلامت روان، زیربنای سلامت جامعه و ضامن رفاه و پیشرفت آن است. در بین ایرانیان وجود دارد.