تکلیف مهریه و نفقه در عقد موقت + نحوه مطالبه

به گزارش خبرگزاری برنا: ازدواج منقطع زن و شوهر مانند ازدواج دائم، حقوق و وظایفی را برای زوجین ایجاد می کند؛ از جمله حقوق زوج (مرد) ضمن از ازدواج غیر رسمی، حق‌ برخورداری از تمکین خاص و عام توسط همسرش بوده و در مقابل آن شوهر موظف است مهریه ای به زوجه (زن) بپردازد.

مهریه عقد موقت

مهریه عنوان اموالی است که ماهیت آنها به توافق زوجین تعیین شده و پس از جاری شدن عقد، حق مالکیت آنها از طرف شوهر به زوجه واگذار می شود؛ قانونگذار ضمن ماده 1082 قانون مدنی، به حق مهریه زوجه اشاره دارد: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.»

بر اساس ماده مذکور، شرع و به تبع آن سازمان های قضایی، تفاوتی نسبت به حق برخورداری از مهریه در عقد موقت و عقد دائم در نظر نگرفته اند و مالکیت آن به زوجه بر می گردد؛ زن می تواند حین زندگی مشترک یا حتی پس از طلاق دادخواست مطالبه مهریه را ثبت و حکم آن را اجرایی کند. اگر پس از اقدام قانونی زوجه برای مطالبه مهریه عقد موقت، شوهر نسبت به پرداخت آن ممانعت بورزد، امکان اعمال پیگرد قانون علیه وی وجود دارد.

مهریه عقد موقت شامل کدام اموال است؟

بر اساس ماده 1078 قانون مدنی پول، سکه، انواع اموال منقول و غیر منقول (غیر قابل نقل و انتقال) و حتی شرط انجام دادن کاری توسط شوهر، می تواند جزو مفاد سند مهریه عقد موقت باشد:

«هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک باشد را می توان به عنوان مهریه در نظر گرفت.»

طبق ماده فوق، هر مالی که امکان به مالکیت درآوردن و مطالبه آن از شوهر وجود دارد، می تواند بخشی از مهریه را تشکیل دهد؛ البته مراجع قضایی برای قانونی بودن مهریه عقد موقت، چهارچوبی را در نظر گرفته اند که در بخش بعدی به آن پرداخته می شود.

کدام اموال به عنوان مهریه عقد موقت معتبرند؟

اموالی که مالیت و امکان تملک دارند، تنها هنگامی که مصداق چهار رکن زیر باشند، به عنوان مهریه عقد موقت شناخته می شوند:

• مهریه باید جنبه ی مالی و ارزش مالی داشته باشد.

• مهریه باید مشخص و معین باشد.

• مهریه باید قابل تملک باشد.

• مهریه باید مشروع باشد.

بر اساس ماده 1095 قانون مدنی، دو شرط مهمی که در اعتبار ازدواج غیر رسمی نقش مستقیم دارند، مشخص کردن تاریخ ابطال نکاح و مهریه است؛ به همین دلیل بر دومین رکن از چهار رکن مذکور، در عقد موقت تاکید بیشتری می شود:

«درصورتی که در ازدواج دائم، تعیین مهریه ضروری نیست به گونه‌ای که زن و مرد می‌توانند حتی بعد از عقد هم نسبت به تعیین مهریه با یکدیگر به توافق برسند.»

از ماده فوق دریافت می شود که در ازدواج موقت مقدار و نوع مهریه حتما باید ذکر شود، در غیر این صورت نکاح باطل می شود!

در چه صورت مهریه به زوجه تعلق نمی گیرد؟

مهریه جزو حقوقی است که طی عقد برای زوجه به وجود آمده و امکان مطالبه آن حتی پس از مرگ زن، توسط وارثین وی امکان پذیر است؛ همچنین اگر زوج پیش از همسرش فوت کند، زن می تواند مهریه را از خانواده شوهر مطالبه کند. تنها زمانی که ضمن آن مهریه در عقد موقت و دائم به زوجه تعلق نمی گیرد، در ماده 1088 قانون اجرای مدنی شرح شده است:

« که اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و قبل از نزدیکی بمیرد، زوجه مستحق هیچگونه مهری نخواهد شد.»

نحوه مطالبه مهریه در عقد موقت چگونه است؟

الف) اگر صیغه در دفترخانه ثبت شده باشد:

برای مطالبه مهریه عقد موقت، زوجه باید به دفترخانه که صیغه در آن ثبت شده، مراجعه کرده و با ارائه مدارک هویتی و دفترچه عقد موقت، درخواست صدور اجراییه را ثبت کند؛ ‌پس از پرداخت هزینه های مربوطه، اظهارنامه ای ضمن پرداخت مهریه برای شوهر ارسال می شود. پس از صدور اجراییه، زوج موظف به پرداخت مهریه شده و در غیر این صورت پیگرد قانونی اعمال می شود:

• ممنوعیت خروج شوهر از کشور

• توقیف اموال شوهر

ب) اگر صیغه در دفترخانه ثبت نشده باشد:

اگر سندی ضمن وجود عقد موقت وجود نداشته باشد، زوجه پیش از ثبت دادخواست مطالبه مهریه، باید ابتدا صحت عقد را در دادگاه اثبات کند؛ پس از ثبت درخواست ادله اثبات دعوا و ارائه شهادت شاهدین یا اقرار خود مرد، امکان مطالبه مهریه عقد موقت فراهم می شود.

لازم به ذکر است که چه صیغه ثبت شده و چه نشده باشد، برای ثبت دادخواست مطالبه مهریه با ارزش کمتر از بیست میلیون تومان باید به شورای حل اختلاف مراجعه شود؛ در صورتی که ضمن عقد موقت، مهریه ای بالاتر از 20 میلیون برای زوجه در نظر گرفته شده باشد، مطالبه و دادرسی به آن از طریق دادگاه خانواده انجام می شود.

آیا نفقه در عقد موقت به زوجه تعلق می گیرد؟

بر اساس قانون 1107 قانون مدنی، نفقه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل خانه، پوشاک، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض. البته لازم به ذکر است این حق تنها برای زوجه ای به وجود می آید که با شوهرش در یک منزل مشترک زندگی می کند؛ بدان معنا که حق دریافت نفقه در ازدواج دائم برای زن به وجود می آید. لیکن زوجه می تواند طی عقد موقت، تحت شرایط خاصی از حق دریافت نفقه، بهره مند شود که در ادامه مقاله به آن پرداخته می شود.

بر اساس ماده حقوقی، زوجه تنها زمانی حق دریافت نفقه در عقد موقت را دارد که:

الف) عقد موقت (تمکین خاص)، صرفا در اعضای دریافت نفقه جاری شده باشد.

ب) دریافت نفقه جزو شروط ضمن عقد باشد؛ می دانیم که از طرف سازمان های قضایی، مقدار مشخصی برای نفقه تعیین نشده است و این مبلغ در شرایط مختلف، متفاوت بوده و توسط ماموران ذیصلاح محاسبه و اعلام می شود.

اما شرط فوق تنها برای ازدواج دائم صادق است؛ اگر طی ازدواج منقطع نفقه به زوجه واگذار شود، زوجین باید بر سر مبلغی به توافق رسیده و مقدار آن حتما باید در دفترچه عقد موقت ثبت شود.

کلام آخر

عقد موقت یکی از انواع حالت های عقد است که بسیاری از افراد به واسطه آن بهم محرم می شوند. اما موضوع مهریه و نفقه در این عقد یک موضوع چالش برانگیز است که در این مقاله حالت های مختلف آن را بررسی کردیم. حال از آنجایی که مراحل مربوط به مطالبه مهریه در عقد موقت سخت است، توصیه می شود از بهترین وکیل خانواده کرج کمک بگیرید. در سایت حقوقی مستر وکیل لیستی از وکلای کرج در اختیارتان قرار می گیرد تا خودتان سوابق و تجربیات وکیل را بسنجید و در نهایت یک وکیل را برای رسیدگی به پرونده انتخاب کنید.