سپتیک تانک چگونه کار می کند؟

سپتیک تانک یا مخزن سپتیک فاضلاب یکی از تجهیزات مورد استفاده در محیط هایی است که امکان اتصال به فاضلاب شهری را دارا نمی باشند. این مخازن به گونه ای طراحی شده اند که علاوه بر جمع آوری فاضلاب، پیش تصفیه را نیز بر روی آنها انجام داده و از ورود بیش از اندازه مواد آلاینده به چاه های جذبی جلوگیری می کنند. در ادامه به سوالاتی از قبیل سپتیک تانک چگونه کار می کند، انواع مخزن سپتیک چیست و چطور نصب میشوند پاسخ خواهیم داد.

سپتیک تانک چیست؟

با مرور تجهیزات مورد استفاده در تصفیه فاضلاب با محصولاتی از قبیل سپتیک تانک برخورد خواهید داشت. به همین دلیل برای بسیاری از افراد این سوال وجود دارد که سپتیک تانک چیست؟ سپتیک تانک یا مخزن سپتیک فاضلاب که با نام گند انبار نیز شناخته شده است، نوعی مخزن استوانه ای یا مستطیلی است که به صورت دفنی یا روکار اجرا می شوند. این مخازن فاضلاب تولید شده در بخش های مختلف ساختمان را جمع آوری نموده و تصفیه مقدماتی را بدون نیاز به مواد شیمیایی و فرایندهای پیچیده انجام می دهد.

برخی از مواد آلی موجود در فاضلاب بعد از ورود به چاه های جذبی به سفره های آب زیرزمینی وارد میشوند. به همین دلیل در مناطقی که فاصله آب های زیرزمینی با سطح زمین کم است، از این مخازن برای جلوگیری از آلوده شدن آب استفاده میشود.

انواع سپتیک تانک

سپتیک تانک ها را از نظر شکل ظاهری می توان به مدل های عمودی و افقی دسته بندی کرد. از نظر جنس نیز در سه گروه بتنی، پلی اتیلنی و فایبرگلاس دسته بندی میشوند. هر یک از این مدل ها دارای ویژگی های خاصی هستند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:

• سپتیک تانک بتنی: این سپتیک ها از مواد بتنی تولید شده و از نظر قیمت در سطح ارزان تری نسبت به دو مدل دیگر قرار دارند. سپتیک تانک های بتنی به صورت پیش ساخته یا آماده در کارخانه تولید شده یا به صورت بتن ریزی درجا در محل مورد نظر اجرا و تولید میشوند.
• سپتیک تانک پلی اتیلنی: این سپتیک ها از مواد پلی اتیلنی تولید شده و به صورت پیش ساخته ارائه میشوند. مقاومت بالا در برابر تماس با مواد خورنده و نم و رطوبت، استحکام زیاد در برابر فشار و ضربه و نصب آسان و سریع از ویژگی های این سپتیک تانک ها به شمار می روند.

طراحی سپتیک تانک

قبل از بررسی نحوه کار سپتیک تانک، بهتر است ابتدا نگاهی به ساختار کلی طراحی و اجزای مورد استفاده در آن داشته باشیم. در حالت کلی در طراحی سپتیک تانک یک مخزن در نظر گرفته میشود که به دو بخش تقسیم بندی می گردد. فاضلاب از لوله ورودی وارد مخزن ته نشینی میشود. این مخزن 67 درصد ظرفیت کل سپتیک را به خود اختصاص داده و نقش مهمی در فرآیند تصفیه دارد. فاضلاب تصفیه شده سپس وارد مخزن زلال سازی میشود که 33 درصد از فضا را به خودش اختصاص می دهد.

این مخازن از نظر شکل ظاهری به دو گروه عمودی و افقی دسته بندی میشوند و مخزن آنها استوانه ای یا مستطیلی است.

در طراحی سپتیک تانک ها علاوه بر ساختار کلی، به مواردی از قبیل جنس و ضخامت بدنه، ظرفیت و ابعاد نیز توجه میشود. بر همین اساس این مخازن در انواع مختلف پلی اتیلنی، بتنی و فایبرگلاس تولید میشوند. بر اساس متریال انتخابی برای ساخت بدنه تغییراتی در اجزای درون مخزن و نحوه ساخت و غیره ایجاد میشود.

نحوه کار سپتیک تانک

در تمام انواع سپتیک تانک های بتنی، پلی اتیلنی و فایبرگلاس روند تصفیه و مراحل انجام کار تقریبا مشابه است و به صورت زیر انجام میشود:

• فاضلاب از لوله ورودی که در بالاترین بخش از سپتیک تانک قرار گرفته است وارد مخزن ته نشینی می شود.
• در مخزن ته نشینی چربی های موجود در فاضلاب روی سطح انباشته میشوند.
• مواد آلی توسط باکتری های موجود در مخزن تجزیه شده و در کف مخزن ته نشین می شوند.
• مواد تجزیه شده و معلق در کف مخزن تشکیل لایه های لجنی می دهند و برای تصفیه فاضلاب های بعدی مورد استفاده قرار میگیرند.
• فاضلاب بدون لایه های چربی و ذرات معلق وارد مخزن زلال سازی میشود. این مخزن حدود 33 درصد از ظرفیت کل سپتیک را به خود اختصاص می دهد.
• فاضلاب مخزن زلال سازی از طریق لوله های خروجی به چاه جذبی یا منطقه تخلیه وارد می شود.
• اگر فاضلاب وارد منطقه تخلیه شود، توسط باکتری های موجود در خاک و شن و ماسه مجدد تصفیه میشود و شاخص های کیفی آن بهبود پیدا می کند.
• فاضلاب خروجی از منطقه تصفیه به لایه های پایین زمین انتقال پیدا نموده و وارد چاه های جذبی می شوند.
• با گذشت زمان لازم است لایه های لجنی مخزن ته نشینی تخلیه شوند تا راندمان کاری مخزن بهبود پیدا کند.

نحوه نصب سپتیک تانک

یکی از مهم ترین گام ها در استفاده از این مخازن، نصب سپتیک تانک است. چون هرگونه اشتباه در مراحل نصب باعث ایجاد اختلال در روند کار شده و کیفیت فاضلاب خروجی را کاهش می دهد. نصب سپتیک تانک به دو روش دفنی و روکار انجام میشود. در مدل های دفنی زمین حفر شده و مخزن درون گودال قرار گرفته و روی آن پوشانده میشود. در برخی از مواقع این مخازن به صورت روکار نیز اجرا میشوند که کمتر توصیه می شود.

در نصب سپتیک تانک ابتدا باید مکان یابی انجام شود. فضایی برای نصب و دفن این مخازن انتخاب میشود که 30 متر از چاه فاضلاب و 10 متر از ساختمان فاصله داشته باشد. علاوه براین، این مخازن نباید نزدیک به نهر و رودخانه و قنات نصب شود، چون منجر به آلوده شدن آب آنها خواهد شد.

انتخاب شیب استاندارد 1:8، تعیین فاصله مناسب سطح فاضلاب از سقف انباره نیز از دیگر مواردی هستند که در نصب باید به آن توجه داشت. بعد از حفر چاه لازم است اتصالات و لوله های ورودی و خروجی در جای مناسب قرار بگیرند. روی این لوله ها باید کمی خاک ریخته شود تا در جای خود ثابت شوند، اما مقدار آن نباید بیش از اندازه باشد. در غیر این صورت به لوله ها فشار زیادی وارد نموده و باعث ترک و شکستگی آنها خواهد شد.

جمع بندی

سپتیک تانک مخازن بتنی یا فایبرگلاس و پلی اتیلنی هستند که از دو بخش تشکیل شده اند. در بخش ابتدایی مخزن تصفیه فاضلاب به صورت بیولوژیکی انجام شده و مواد آلی تجزیه شده در کف و لایه های چربی روی سطح انباشته می شوند. فاضلاب لایه میانی بدون مواد معلق و چربی به مخزن بعدی منتقل شده و در نهایت از طریق لوله های خروجی تخلیه انجام میشود. این مخازن در ابعاد متنوعی تولید و به صورت روکار و دفنی نصب میشوند.