روش های تشخیص کلسترول خون

برای تشخیص کلسترول خون حتما باید یک آزمایش ساده خون داد. طبق اعلام سازمان خون، ریه و قلب آمریکا(NHLBI)، نخستین بررسی کلسترول خون، بهتر است در سنین 9 الی 11 سال صورت گیرد و بعد از آن هر 5 سال این آزمایش تجدید شود. این سازمان پیشنهاد می‌کند، آقایان در سنین 45 الی 65 سال و بانوان 55 الی 65 سال این آزمایش را هر یک یا دو سال تکرار شود. این آزمایش برای اشخاصی که بیشتر از 65 سال سن دارند، هر ساله باید انجام شود. در صورتی که این تست در محدوده‌ی خوبی نباشد، امکان دارد پزشک درخواست بررسی‌های بیشتری نماید. چنانکه پیشینه خانوادگی کلسترول بالای خون، مشکلات قلبی-عروقی و یا باقی موارد ریسک مثل دیابت و یا پرفشاری خون را دارید، پزشک برای اطمینان بیشتر پیشنهاد می‌کند که در فاصله زمانی کمتری این آزمایش را انجام دهید.

کلسترول خون چیست؟

این ماده‌ی مومی شکل که در خون وجود دارد جهت تولید سلول‌های سالم برای بدن ضروری است. 25 درصد کلسترول خون از راه تغذیه وارد بدن می‌شود و 75 درصد آن را کبد می‌سازد. اصلی‌ترین وظیفه‌ی کلسترول محافظت از غشای سلولی و تولید هورمون‌ها است. کبد خود از کلسترول برای ساخت صفرا بهره می‌برد که جهت هضم غذا یاری رسان است. از سوی دیگر این ترکیب برای تولید هورمون‌های خاص و ساخت ویتامین D استفاده می‌شود. روزانه بدن انسان بالغ 0.5 الی 1 گرم کلسترول تولید می‌کند که فراتر از میزانی‌ است که با تغذیه به بدن جذب می‌شود. در برخی موارد، وقتی کلسترولی که از طریق تغذیه وارد بدن می‌شود بالا باشد، میزان تولیدی این ماده در بدن فرد پایین می‌آید. ولی باید ذکر کرد که این عملکرد همیشگی نیست و نمی‌شود برای تنظیم میزان کلسترول خون روی آن حساب کرد. سالها پیش بر این باور بودند که فقط با مصرف غذاهای بسیار پرچرب، کلسترول خون بالا می‌رود، اما اکنون به اثبات رسیده است که میزان چربی اشباع مواد غذایی خیلی بیشتر از خود کلسترول سبب بالا رفتن کلسترول خون می‌گردد. وقتی کلسترول خون بالا می‌رود، چربی به دیواره‌ی شریان‌ها می‌چسبند و با گذشت زمان بیشتر و بیشتر می‌شوند، تا جایی که دیگر خون از درون رگ‌ها به سختی جریان می‌یابد. در برخی مواقع، رسوبات ایجاد شده به‌طور ناگهانی می‌شکنند و سبب ایجاد لخته می‌شود و در نهایت موجب حمله قلبی و یا سکته قلبی می‌شود.

کلسترول توسط خون انتقال می‌یابد و به پروتئین‌ها متصل می‌شود. این به هم پیوستن کلسترول و پروتئین را لیپوپروتئین می‌خوانند. این ماده دو نوع است، که با نام‌های کلسترول خوب(HDL) و کلسترول بد(LDL)  شناخته می‌شوند. بالا رفتن کلسترول خوب برای بدن مفید است، ولی افزایش کلسترول بد، عملکرد طبیعی بدن را به مخاطره می‌اندازد. معمولا منشا بالا رفتن کلسترول خون سبک زندگی نادرست است و گاها دلیل ژنتیکی باعث افزایش کلسترول می‌شود. با این حال با تغییر سبک زندگی، ورزش و تغذیه سالم این بیماری قابل پیشگیری و درمان است. اما در مواقعی بدن به علت برخی فاکتورهای ژنتیکی، بدن قادر به انتقال LDL  به کبد و یا دفع آن از خون نیست، فرد نمی‌تواند این کلسترول را کنترل کند، بنابراین پزشک ممکن است برای درمان این مشکل دارو تجویز کند. با وجود اینکه بالا رفتن کلسترول خون یا همان هیپرکلسترولمی(Hypercholesterolemia) برای بدن مخاطره آمیز است، کم شدن بیش از اندازه‌ی کلسترول خون که به آن هیپوکلسترولمی (Hypocholesterolemia)  اطلاق می‌شود، نیز سلامتی فرد را به خطر می‌اندازد.

علائم کلسترول بالا

این عارضه اغلب علائم خاصی ندارد و معمولا افراد با آزمایش دوره‌ای خون متوجه آن می‌شوند. در برخی موارد هم افراد با بالا رفتن فشار خون، مشکل کلیوی و... متوجه این بیماری می‌شوند. با این وجود برخی علائم وجود دارند که میزان کلسترول بالای خون را نشان می‌دهند که باید جدی گرفته شوند. این علائم به عبارت زیر هستند.

التهاب و بی‌حس شدن بعضی از اندام‌ها نتیجه تجمع لیپیدها در مسیر جریان خون است که از یک طرف مانع جریان نرمال خون می‌شود و از طرف دیگر سبب کم شدن اکسیژن و مواد مغذی در ماهیچه‌ها می‌گردد.

اغلب افرادی که به کلسترول خون بالا مبتلا هستند از بوی بد دهان رنج می‌برند که این امر نتیجه درست هضم نشدن غذا می‌باشد.

میزان بالای کلسترول خون در برخی موارد موجب آسیب جدی به سیستم گوارش می‌شود که سوء هاضمه، نفخ و یبوست را درپی دارد. لیپیدهای مازاد در خون و کبد، سوخت و ساز را دچار مشکل می‌کند و در نتیجه هضم به درستی رخ نمی‌دهد. این امر مواقعی که غذاهای بسیار پرچرب مصرف شود بیشتر اتفاق می‌افتد.

با بالا رفتن کلسترول خون، اکسیژن رسانی، به دلیل تنگ شدن رگ‌ها مختل می‌شود و فرد دچار سرگیجه، سردرد، تعادل نداشتن و...می‌شود.

در برخی موارد این بیماری سبب بروز مشکلات بینایی مانند تاری در دید، زرد شدن چشم و سوزش چشم، می‌شود.

درد در قسمت قفسه سینه نیز یکی دیگر از علائم کلسترول بالا است.

کسلی، ضعف، خستگی و خواب‌آلودگی از برخی نشانه‌های افزایش کلسترول خون است، که دلیل آن محدودیت در گردش خون می‌باشد.

لکه‌های قرمز رنگ روی پوست، تورم و خارش نیز از علائم کلسترول زیاد خون است.

کلسترول کنترل نشده، ممکن است برای بعضی اشخاص با حساسیت و آلرژی غذایی همراه باشد.

روش‌های تشخیص کلسترول بالا

برای تشخیص میزان کلسترول خون، آزمایش با عنوان، پنل لیپیدی توسط پزشک درخواست می‌شود که شامل، کلسترول کل، کلسترول HDL، کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید است. میزان کلسترول تام بدن منوط به دو عامل است: اولی میزان کلسترول تولیدی در بدن و مقدار دفع شده‌ از بدن. دومی کلسترول غذای دریافتی بدن. جهت تشخیص درست، حداقل باید 9 الی 12 ساعت ناشتا باشید. بعضی از آزمایش‌های کلسترول نیازی به ناشتا بودن ندارند، پس بهتر است پیش از آزمایش از پزشک خود راهنمایی بخواهید. آزمایش برای کودکانی که پیشینه خانوادگی عارضه‌ی قلبی زودرس دارند و یا دچار اضافه وزن و دیابت هستند، با صلاحدید پزشک معالج، باید در فواصل منظم انجام شود. اگر در نتیجه آزمایش، بالا بودن میزان کلسترول را مشاهده کردید، زیاد نگران نباشید، برای درمان بهتر است هرچه زودتر به دکتر مراجعه نمایید و توصیه‌های وی را به درستی انجام دهید. اگر با تغییر سبک زندگی و تغذیه سالم و ورزش موفق به پایین آوردن کلسترول خون نشدید احتمالا پزشک با توجه به شرایط شما استفاده از داروهای مناسب را تجویز خواهد کرد.

دارو های درمان کلسترول خون

ستاتین ها از تولید کلسترول در کبد جلوگیری می کنند. آنها LDL،(کلسترول بد) و تری گلیسیرید را کاهش می دهند و تأثیر ملایمی در افزایش HDL، (کلسترول خوب) دارند. این داروها خط اول درمان اکثر افراد مبتلا به کلسترول بالا هستند. داروهای استاتین عبارتند از آتورواستاتین، فلوواستاتین، لوواستاتین، پیتاواستاتین، پراواستاتین، روزوواستاتین کلسیم و سیمواستاتین که با تشخیص پزشک و با توجه به شرایط بیمار برای درمان کلسترول خون تجویز می شوند .