راهنمای زیارت حرم امام رضا علیه السلام

به عنوان مهم‌ترین و پربازدیدکننده‌ترین مکان در شهر مشهد، می‌توان گفت که هدف بیشتر از 90 درصد مسافران مشهد زیارت حرم امام رضا (ع) است. آستان قدس رضوی طی سال‌ها به طور مداوم در حال گسترش بوده و به همین دلیل قصد داریم در این مطلب به معرفی قسمت‌های مختلف حرم بپردازیم.

مسیریابی به دلیل تعدد صحن‌ها (حیاط‌ها) و رواق‌های حرم و در هم تنیده بودن همه این‌ها، ممکن است حتی برای افرادی که چندین بار توفیق زیارت آستان قدس را داشته‌اند آسان نباشد. حرم چهار ورودی اصلی دارد و اگر هر بار بخواهید از ورودی متفاوتی وارد حرم شوید، حتما به راهنمایی نیاز خواهید داشت.

با ما همراه باشید تا بخش‌های مختلف حرم را به شما معرفی کنیم. برای انتخاب تور مشهد از تهران نیز پیشنهادات سایت همسفرها را از دست ندهید.

ورودی‌های اصلی حرم مطهر امام رضا علیه السلام
چهار راه برای ورود به حرم امام رضا وجود دارد. اگر از خیابان امام رضا به سمت حرم بروید، می‌توانید از ورودی‌های معروف باب الرضا و باب الجواد وارد حرم شوید. با گذشتن از این ورودی حرم، وارد صحن پیامبر اعظم (صحن جامع رضوی) خواهید شد که بزرگ‌ترین صحن حرم مطهر است.

اگر از خیابان شهید نواب صفوی به سمت حرم حرکت کنید، می‌توانید از ورودی نواب صفوی وارد حرم مطهر و صحن کوثر شوید. این صحن به صحن‌های پیامبر اعظم و هدایت راه دارد. نقش صحن کوثر بیشتر یک مسیر ارتباطی است و معمولا مراسمی در این صحن برگزار نمی‌شود.

نکته‌ای مهم درمورد صحن هدایت
اگر در روزهای ماه مبارک رمضان به مشهد سفر کرده باشید، احتمالا سفره‌های بلند بالای افطار در این صحن را دیده‌اید. این امکان را دارید دفعه بعدی که در ماه رمضان زائر حرم امام رضا بودید روزه خود را در این صحن و در حرم مطهر باز کنید.

اگر از خیابان شیرازی قصد ورود به حرم را داشته باشید، باید از ورودی شیخ طوسی وارد شوید. این ورودی متصل به صحن غدیر است. سرویس‌های بهداشتی و مجتمع تجاری غدیر در این صحن قرار دارند. صحن غدیر به صحن‌های پیامبر اعظم و صحن جمهوری اسلامی متصل است.

آخرین ورودی اصلی حرم مطهر، ورودی طبرسی است که نزدیک‌ترین ورودی به افرادی است که از خیابان طبرسی به سمت حرم حرکت می‌کنند. با وارد شدن از بست طبرسی و حرکت مستقیم رو به جلو خیلی سریع به صحن انقلاب می‌رسید که پنجره فولاد و سقاخانه معروف حرم در آن جای دارند.

در اطراف حرم امام رضا تعداد زیادی هتل، رستوران و مسافرخانه وجود دارد که به مسافران خدمات‌رسانی می‌کنند. با این حال باید این نکته را نیز مد نظر داشته باشید که هر قدر این هتل‌ها به حرم نزدیک‌تر باشند گران‌تر هستند. این مسئله جدای از کیفیت خدمات هتل است.

صحن‌های حرم؛ قدمگاه فرشتگان
به فضاهای باز که اطرافشان محصور است صحن می‌گویند. از مهم‌ترین نشانه‌ها و اجزای معماری اسلامی صحن‌ها هستند که برای جدا کردن فضای داخلی از قسمت‌های بیرونی‌تر اماکن مختلف استفاده می‌شوند.

۹ صحن در حرم امام رضا وجود دارد که هر کدام به انواع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این بخش از راهنمای زیارت حرم امام رضا علیه السلام قصد داریم صحن‌های حرم برای شما توصیف و معرفی کنیم.

صحن انقلاب (عتیق)
قدیمی‌ترین صحن، حرم صحن انقلاب اسلامی است. به همین دلیل آن را صحن عتیق هم می‌نامند. این صحن که در شمال ضریح امام رضا (ع) قرار دارد در دوره تیموریان ساخته شده‌ است. می‌توان گفت هر کسی به زیارت حرم امام رضا رفته امکان ندارد در این صحن قدم نگذاشته باشد.

این صحن مشهور و محبوب که سقاخانه و پنجره فولاد را در خود جای داده چهار ایوان دارد. ایوان طلا که بخش جنوبی صحن را آراسته، ایوان عباسی که رو‌به‌روی ایوان طلا قرار دارد، ایوان ساعت که در غرب این صحن قرار گرفته و ایوان نقاره‌خانه که بخش شرقی این صحن آسمانی را تزیین کرده است.

صحن آزادی
صحن آزادی در جنوب روضه منوره (ساختمانی که ضریح در آن قرار دارد) واقع شده و تقریبا 200 سال عمر دارد. با این حال به دلیل اینکه نسبت به صحن عتیق دیرتر ساخته شده به آن لقب صحن نو نیز داده‌اند.

صحن آزادی هم چهار ایوان دارد که نام‌ دو ایوان آن (ایوان طلا و ساعت) با ایوان‌های صحن انقلاب مشابه است. دو ایوان دیگر این صحن باب الحکمه و باب السلام نام دارند و به ترتیب در شرق و شمال صحن آزادی قرار دارند.

کوچک‌ترین صحن حرم
اگر به زیارت حرم امام رضا مشرف شدید، بد نیست به صحن قدس نیز سری بزنید. اگر از صحن آزادی حرکت به سمت جنوب را ادامه بدهید به مسجد تاریخی گوهرشاد و در ادامه به صحن قدس می‌رسید.

در مرکز این صحن نمونه‌ کوچکی از مسجد بیت المقدس وجود دارد که یک هشتم اندازه واقعی آن است. این ساختمان در حقیقت یک سقاخانه است.

شبیه‌ترین صحن به صحن انقلاب
صحن جمهوری اسلامی که به اختصار به‌ آن صحن جمهوری هم می‌گویند، در قسمت شرقی حرم مطهر قرار گرفته و چهار ایوان دارد. باب الولایه (ایوان طلای این صحن)، باب الشهاده، باب العلم و باب الغدیر نام‌ ایوان‌های این صحن هستند.

این صحن علاوه بر این یک سقاخانه، پنجره فولاد و ساعت نیز دارد که آن را به شبیه‌ترین صحن به صحن انقلاب می‌کنند.

رواق‌های حرم امام رضا (ع)
رواق به معنی سایه‌بان و محل مسقف است. تعداد زیادی رواق با کاربرد‌های متفاوت در حرم وجود دارد که هنگام زیارت حرم امام رضا می‌توانید از آن‌ها بازدید کنید.

رواق شیخ طوسی
از زیباترین و جالب‌ترین اتفاقاتی که در حرم مطهر اتفاق می‌افتد جاری شدن صیغه عقد جوانان در صحن شیخ طوسی است.

رواق امام خمینی (ره)
این رواق بزرگ‌ترین رواق حرم امام رضا است که در گذشته صحن بوده و سپس تغییر کاربری پیدا کرده است. مراسمات مختلف و متعددی از جمله نماز جمعه در این رواق برگزار می‌شوند.

رواق‌های خانوادگی
این رواق‌ها برای حضور مردم به صورت خانوادگی تدارک دیده شده‌اند و در آن‌ها تفکیک جنسیتی وجود ندارد:

رواق امام خمینی
غدیر
کوثر
دار الحجه
دار المرحمه
و...
نتیجه‌گیری
آستان قدس رضوی با یک میلیون متر مربع مساحت به قدری بزرگ است که معرفی همه بخش‌های آن در مطلبی به این حجم نمی‌گنجد. با این حال امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد و کمک کند تا شما تجربه شیرین‌تری از زیارت حرم امام رضا داشته باشید.

منبع