بستری جدید برای درآمدزایی در روستاهای استان تهران

به گزارش تهران رسانه ؛ اقتصاد شهر و روستا در سال‌های نه چندان دور به هم گره خورده بود و شهرنشینان اغلب مایحتاج خود را از روستاها تامین می‌کردند؛ اما این ارتباط امروزه به دلیل مهاجرت بسیاری از روستاییان کمرنگ شده است و برخی از روستاها از چرخه تولید فاصله گرفته‌اند.

روستا به واسطه کشاورزی و دامپروری یکی از مهمترین پایگاه‌های تولید مواد اصلی است و تقویت بنیه اقتصادی آن اهمیت دارد به طوری که کشورهای پیشرفته توسعه اقتصاد روستایی را در صدر برنامه های خود قرار داده اند در حالی که امروزه به دلیل عوامل متعددی همچون تشدید خشکسالی و کمبود آب برای کشاورزی، بسیاری روستاییان از جمله در استان تهران برای کسب درآمد بیشتر به شهرها مهاجرت می‌کنند که همین امر اقتصاد روستاها را شکننده‌تر می‌کند.

برای جلوگیری از تداوم این روند، حفظ جمعیت روستایی استان تهران و رسیدن به توسعه پایدار، لازم است منبع درآمد متفاوت در این اماکن با توجه به ظرفیت های موجود یافت شود.

اهمیت این موضوع تا حدی است که رئیس جمهور به تازگی در یکی از سفرهای استانی خود گفت باید کارخانه بزرگ اقتصاد در مناطق روستایی احداث شود تا مناطق حاشیه ای شهرها اینگونه تشکیل و توسعه پیدا نکنند.

روستا یا شهرک؟

برخی از روستانشینان پس از عزیمت به استان تهران در جستجوی شغل و امکانات مناسب زندگی، به دلیل بالا بودن اجازه‌بها ناگزیر شده اند در روستاها و یا حاشیه شهرها سکنی گزینند که در نتیجه، بخش عمده روستاهای تهران از نظام کالبدی روستایی با رویکرد تولید فاصله گرفته و تبدیل به خوابگاه و کلونی‌های جمعیتی شده اند.

براساس آمار، ۸۰۰ روستا در استان تهران وجود دارد که ۹۴۰ هزار نفر را در خود جا داده است.

اما "برای برخی از روستاهای استان تهران دیگر نمی‌توان نام روستا را به کار برد چراکه با قرار گرفتن در حاشیه شهرها به شهرک‌ هایی تبدیل شده اند که اهالی آنجا با نیازها و درخواست های تفکر شهری زندگی می‌کنند".

این را احمد عباسی دهیار روستای گردشگری چالطَرخان در بخش قلعه نو از توابع شهرستان ری گفت و ادامه داد: اهالی روستاها در بحث تامین نهاده های دامی و کشاورزی با مشکل مواجه اند و از تولید آنها کاسته شده است.

وی تاکید کرد: دولتمردان در تهیه نهاده های دامی و کشاورزی باید به روستاییان کمک کنند چراکه منبع اصلی درآمد آنهاست و در ضمن، با کاهش محصولات و فرآورده‌ها به این صنعت ضربه سختی وارد می شود.

توسعه گردشگری راهکاری برای تقویت بنیه اقتصادی روستاها

ایجاد فضاهای مناسب برای گردشگری می تواند یکی از منابع مهم در توسعه اقتصاد روستایی و کمک به درآمدزایی روستاییان باشد؛ طبیعت بکر و دست نخورده بسیای از روستاها ظرفیت مناسبی برای جذب گردشگران به ویژه خارجی است و از طرفی ارائه محصولات محلی، ارگانیک و سالم به گردشگران، سبب بهبود وضعیت اقتصاد روستاییان می شود.

به گفته دهیار روستای چالطَرخان که جزو روستاهای هدف گردشگری است ، در این زمینه باید بخش خصوصی سرمایه‌گذاری کند تا علاوه بر اشتغال برای جوانان، از مهاجرت روستاییان به شهر جلوگیری شود.

مجید قاسمی نیز که دهیار زواره‌ور از توابع بخش جوادآباد شهرستان ورامین است، روستاهای این شهرستان را قطب کشاورزی و دامپروری می داند و معتقد است که اگر در روستا در زمینه صنایع دستی و گردشگری سرمایه‌گذاری شود اقتصاد بیش از پیش در این روستا رونق می گیرد.

همچنین به گفته دهیار "عباس‌آباد علاقبند" از توابع بخش خاوران شهرستان ری، ظرفیت کشاورزی روستاهای این بخش با تغییر کاربری به باغ و باغچه های تفریحی تبدیل شده است و با ایجاد کارگاه های صنعتی کوچک و بزرگ در اطراف روستاها و کمبود آب دیگر امیدی به احیای اراضی کشاورزی نیست.

داود عرب عامری افزود: به دلیل خشکسالی های اخیر در روستاهای بخش خاوران، باید توسعه کشت گلخانه ای که نیازمند مصرف آب و مساحت زمین کمتری است، توسعه یاید.

ضرورت حمایت از صنایع دستی و توسعه گردشگری روستاها

دهیار روستای چالطرخان با بیان اینکه آتشکده ری، دریاچه، تپه ماهور برای پیست ماشین سواری و موتور سواری از جاذبه های این روستا به شمار می‌آید، در خصوص اهمیت حمایت از مقوله گردشگری در روستاها نیز خاطرنشان کرد: در مذاکراتی که با یک سرمایه گذار داشتم مقرر شد در بخش گردشگری این روستا سرمایه‌گذاری کند اما با افزایش نرخ دلار و به تبع آن افزایش قیمت مصالح ساختمانی و مواد اولیه، وی از تصمیم خود منصرف شد.

عباسی گفت: کارگاه‌هایی هم نظیر صنایع دستی، سفالگری و میناکاری در این روستا وجود داشت که به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه مورد نیاز و ناتوانی مسئولان کارگاه ها در تامین آنها این مراکز تعطیل شد و فعالان این بخش ها به روستاهای دیگر مهاجرت و در آنجا کارگاه تولید پولکی و نبات راه اندازی کردنداما به دلیل افزایش قیمت شکر در تولید این محصول نیز ناتوان شدند.

وی یادآور شد: مالکان سایر کارگاه ها نیز نظیر کارگاه های تولیدی با افزایش قیمت مواد اولیه و نبود نقدینگی در تامین مواد مورد نیاز با مشکل مواجه شده اند و دولتمردان برای بقای آنها باید تسهیلاتی با بهره پایین به آنان اختصاص دهند.

همچنین دهیار زواره‌ور از توابع بخش جوادآباد شهرستان ورامین در باره مشکلات درآمدزایی در روستاها توضیح داد: با وجود اینکه بیشتر اهالی روستای علاقبند در تولید محصولات صنایع دستی نظیر مصنوعات چوبی و سبدبافی مهارت دارند اما متولیان امر در زمینه تامین زمین برای ایجاد کارگاه و مجوز از آنها حمایت نمی کنند از سوی دیگر واردات کالاهای مشابه مصنوعات چوبی با کیفیت پایین و قیمت ارزانتر نیز ضربه بزرگی را به فعالان این صنعت وارد کرده است.

به گفته عرب عامری، اگرچه در بخش صنعت کارگاه هایی نظیر تولید قطعات خودرو، فلز و لوام تزئینی اشتغال خوبی را برای اهالی روستا به ارمغان آورده است اما پسماندهای این کارگاه ها باعث آلوده شدن محیط و هوا می شود.

وی به ظرفیت های گردشگری روستا نیز اشاره کرد و گفت: دولتمردان یا سرمایه‌گذران با سرمایه گذاری در این زمینه و پتانسیل های موجود در روستا علاوه بر ایجاد اشتغال می توانند از مهاجرت روستاییان جلوگیری کنند و افرادی نیز که به روستاهای تهران مهاجرت می کنند در همان جا مشغول به کار شوند تا میزان تردد کاهش یابد.

اهمیت بازنگری در موضوع آمایش و سند توسعه استان تهران

با توجه به مهاجرت جمعیت عظیمی از جویندگان کار به تهران که نیازمند سرپناه هستند، به نظر می رسد سند توسعه استان باید بازنگری شود.

سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری تهران این موضوع را تایید کرد و با اشاره به خوابگاه شدن برخی از روستاهای استان تهران برای مهاجران گفت: موضوع تبدیل شدن روستاهای استان به خوابگاه برای مهاجران به عنوان یکی از دغدغه های مهم به سازمان مدیریت و برنامه ریزی منتقل شده و در طرح آمایش استان در خصوص این موضوع مطالعه و برنامه ارائه می شود.

"عابد ملکی" افزود: با تمرکز خدمات و صنعت در استان تهران جویندگان کار به پایتخت مهاجرت می کنند، این جمعیت برای اسکان خود و خانواده نیاز به سرپناه دارند از همین رو باید موضوع آمایش و سند توسعه بار دیگر مورد تجدید نظر و ارزیابی قرار گیرد.

حمایت بنیاد مسکن از ایجادکنندگان اماکن بوم‌گردی

اما "بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان تهران برای ایجاد و رونق بوم‌گردی به متقاضیان در روستاها تسهیلات مسکن اعطا می کند"، این را معاون عمران روستایی این نهاد گفت.

علی خوئینی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی فراتر از وظیفه سازمانی خود در روستاهای واجد شرایط اقدام به تهیه و اجرای طرح هادی با رویکرد گردشگری کرده که با حضور گردشگران روستایی و بوم گردی زمینه گردش مالی و تقویت بنیه اقتصادی فراهم شود.

وی ادامه داد: بنیاد مسکن استان با همکاری سازمان برنامه و بودجه اقدام به مطالعه سند توسعه اشتغال روستاهای استان کرده که ایجاد بیش از ۲۰ هزار شغل در پنج سال آینده از اهداف این طرح است.

به گفته معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان تهران، توانمندسازی روستائیان از طریق شناسایی مزیت های نسبی و منطقه ای و تلاش برای شکوفایی استعدادهای بالقوه و تقویت توانمندی های بالفعل امری ضروریست.

خوئینی در خصوص اولویت توجه به توسعه روستایی افزود: پرداخت به مقوله اقتصاد مقاومتی و امنیت غذایی ایجاب می کند روستاییان به عنوان قلب تپنده تولیدات کشاورزی، دامی و خاستگاه صنایع دستی مورد توجه ویژه قرار گیرند.

وی روستاها را مهد تولیدات مختلف صنایع دستی و تبدیلی دانست و تاکید کرد که با شناسایی قابلیت‌ها و حمایت از روستاییان نه تنها مسائل و مشکلات معیشتی و اشتغال روستاییان مرتفع می شود بلکه بسیاری از مسائل امروزی شهرها نیر کاهش می‌یابد.

خوئینی توضیح داد: این نهاد در در راستای تثبیت حقوق مالکانه افراد، هویت بخشی املاک و پیشگیری از نزاع های ملکی نیز در یک برنامه مشترک با اداره ثبت برای بیش از ۹۲ هزار فقره از املاک روستایی سند رسمی صادر و به اهالی تحویل داده است.

هنرمندان روستایی بیمه می‌شوند

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران نیز شناسایی رشته های منسوخ و ظرفیت های ناشناخته در روستاها را یکی از برنامه های این اداره کل برای حفظ صنایع دستی و حمایت از هنرمندان در روستاها علاوه بر تحت پوشش قرار دادن آنها در قالب بیمه روستایی و عشایری اعلام کرد.

پروانه حیدری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، با بیان اینکه معاونت اداره کل میراث فرهنگی با همکاری اداره کار از طریق تبصره ۱۸ تسهیلاتی را برای حمایت از هنرمندان مشاغل خانگی در نظر گرفته است، افزود: این تسهیلات در قالب پشتیبان برای دارندگان کارگاه، با توجه به تعداد افراد فعال در کارگاه داده می شود.

وی اضافه کرد: تسهیلات برای مشاغل خانگی شهر و روستا به صورت مستقل و پشتیبان از سوی اداره کار از ۱۰ میلیون تومان به بالا با بهره ۹ تا ۱۲ درصدی در نظر گرفته شده است.

به گفته حیدری، حدود ۱۴ هزار هنرمند در قالب بیش از یکهزار کارگاه نظیر قلم زنی، شیشه، زیورآلات گلیم رودوزی و چرم فعالیت دارند که حدود ۶۰ درصد از این کارگاه ها در روستاهای استان تهران مستقر و فعال است.

وی خاطرنشان کرد: جمع آوری پرونده و مستندات یکسری روستاها نظیر کوزه‌گران ورامین را در دستور کار قرار داریم تا در آینده ای نه چندان دور به ثبت ملی برسانیم.

۹ منطقه نمونه گردشگری در استان تهران

در مجموع هزار و ۱۶۸ منطقه نمونه گردشگری مصوب دولت، در کشور وجود دارد که به گفته معاون سرمایه گذاری ادازه کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران، سهم این استان ۹ منطقه است به طوری که در شهرستان های پرند، دماوند، فیروزکوه و شمیرانات هر یک، ۲ منطقه گردشکری و در شهرستان شهریار یک مورد منطقه گردشگری فعال است.

جلال عباسی مناطق نمونه گردشگری را مناطقی تعریف کرد که در جوار جاذبه های فرهنگی، مذهبی، طبیعی و گردشگری استان برای ارائه خدمات به گردشگران ایجاد می شوند.

وی بیان کرد: در مناطق نمونه گردشگری استان هر منطقه دارای مراکز خدماتی رفاهی فرهنگی و گردشگری از واحدهای اقامتی پذیرایی تا مراکز فرهنگی، هنری، تفریحی، ورزشی، پارکها فضای سبز و سایر خدمات گردشگری است که اشتغالزایی دایم را به همراه خواهد داشت.

وی افزود: دولت برای گسترش این مناطق حمایت هایی از جمله احتساب هزینه مصرف انرژی از جمله آب، برق و گاز، پروژه های گردشگری با تعرفه صنعتی، تغییر کاربری زمین از مسکونی، کشاورزی و سایر به گردشگری در اراضی خارج از شهر به صورت رایگان، پرداخت تسهیلات در صورت وجود بودجه کافی به پروژه ها پس از پیشرفت فیزیکی حداقل ۳۰درصدی با اقساط بلند مدت و تامین چهار تا هشت درصد از سود پرداختی و بخشودگی مالیاتی تا ۵۰ درصد را به متقاضیان ارائه می کند.

به گفته عباسی هم اینک ۹ منطقه نمونه گردشگری طبیعی استان تهران از پیشرفت فیزیکی پنج تا ۲۵ درصد برخوردار هستند.

موافقت اصولی با ۱۱۳ پرونده ساخت اماکن اقامتی و پذیرایی در تهران

معاون سرمایه گذاری ادازه کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران همچنین با اشاره به اینکه یکی از اولویت های مهم ما در رونق کسب و کار در مناطق روستایی ایجاد اقامتگاه های بومگردی خواهد بود، افزود: هدف از تدوین این ضوابط، حفظ و پاسداشت فرهنگ سنتی و بومی، افزایش محصولات گردشگری و ایجاد نوع جدید از مقاصد و جاذبه های گردشگری خواهد بود.

وی بیان کرد: اقامتگاه های بومگردی، اماکنی هستند که در محیط های طبیعی و بومی با رعایت بالاترین سطح ممکن ضوابط زیست محیطی و به شکلی سازگار با معماری بومی، بافت تاریخی و سیمای طبیعی منطقه تاسیس شود و ضمن حداکثر تعامل با جامعه محلی و توجه به اقلیم، زمینه حضور گردشگران را با کیفیتی قابل قبول و تعریف شده فراهم کند.

به گفته عباسی، در شش ماه نخست سال جاری نیز مجوز ۱۳ اقامتگاه بوم گردی در شهرهای تهران، فیروزکوه، دماوند، ملارد، ورامین و رباط کریم صادر شده است.

بهره برداری از ۱۵۰خانه ورزش روستایی در استان

رئیس هیات روستایی و بازی های بومی و محلی روستای تهران گفت: یکی از برنامه های این هیات در سطح روستاها و مناطق محروم ایجاد خانه‌های ورزش روستایی بوده که تاکنون بیش از ۱۵۰ مورد با همکاری دهیاری ها، بخش داری ها، فدراسیون و اداره کل ورزش استان تهران به بهره برداری رسیده است.

حسن داورزنی در گفت و گو با ایرنا افزود: خانه‌های ورزش روستایی با متراژ بیش از ۵۰ مترو و با ۵۰ میلیارد تومان اعتبار هزینه شده از سوی اداره کل ورزش استان تهران، فدراسیون روستایی ستاد مبارزه با مواد مخدر تجهیز و دهیاری ها به وسایل ورزشی نظیر تاتامی، میزهای پینگ پنگ، دارت، فوتبال دستی و شطرنج تجهیز شده تا شور و نشاط بین اهالی روستا ایجاد شود.

وی خاطرنشان کرد: در تلاش هستیم خانه‌های ورزش روستایی در بازه زمانی چهار ساله به ۲ برابر افزایش یابد چرا که این محیط‌ها می توانند به کاهش فقر حرکتی، جلوگیری از بیماری های زمینه ای از جمله فشار خون و دیابت و همچنین اعتیاد منجر شود.

به گفته داورزنی، تاکنون خانه‌های ورزش در روستاهای تهران، فیروزکوه، ورامین، شهری ری، ملارد، شهریار، قدس، فیروزکوه، دماوند و پردیس ایجاد شده است.