آشنایی با مناطق حفاظت شده استان تهران

به گزارش تهران رسانه ؛ منطقه حفاظت شده یکی از مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست است که به‌دلیل حفظ و احیای رویشگاه‌های گیاهی و زیستگاه‌های جانوری آن ارزش حفاظتی پیدا می‌کنند. مناطق حفاظت‌شده، محیط‌های مناسبی برای اجرای برنامه‌های آموزشی و پژوهش‌های زیست‌محیطی به‌شمار می‌آیند و انجام فعالیت‌های گردشگری و بهره‌برداری مصرفی و اقتصادی متناسب با نواحی هر منطقه و بر اساس طرح جامع مدیریت مناطق، مجاز است.

منطقه حفاظت شده البرز مرکزی یکی از این مناطق در استان تهران است که در سال ۱۳۴۶ برابر مصوبه قانونی «شورای‌عالی شکاربانی و نظارت بر صید» به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد و در حال حاضر قسمت جنوبی آن که حدود یک سوم کل منطقه را شامل می‌شود حدود ۳۸ هزار و ۶۴۶ هکتار وسعت دارد و تحت مدیریت استان تهران است.

این منطقه از شمال به دریای مازندران، از جنوب به ارتفاعات جنوبی رشته کوه البرز، از شرق به حوزه آبریز آب شیرین «حاجی ماهرود» و سرشاخه‌های رودخانه «کیا کلا»، «لار» و «نمارستان» و از غرب به شاخه اصلی رودخانه کرج محدود می‌شود.

این منطقه حدود ۱۱۰۰ گونه گیاهی دارد و بخش جنوبی آن جزو ناحیه ایرانی – تورانی است که از ذخیره گاه‌های ژنتیکی ایران به شمار می‌رود. همچنین به دلیل شرایط خاص اکولوژیک و توپوگرافی این منطقه، شرایط مساعد خاصی برای زندگی انواع وحوش فراهم شده و بارز ترین زیستگاه خرس قهوه‌ای در استان تهران در منطقه امن «سوتک» واقع شده است.
منطقه حفاظت شده کویر در سال ۱۳۴۳ توسط «کانون شکار ایران» با مساحت ۶۰۹ هزار و ۴۳۸ هکتار مورد توجه دولت قرار گرفت و در سال ۱۳۴۶ «سازمان شکار بانی و نظارت بر صید» چرای دام را در سراسر این منطقه ممنوع کرد. در سال ۱۳۵۵ به پارک ملی و در سال ۱۳۵۷ با توجه به امکانات و توانایی‌ها به پارک ملی کویر و منطقه حفاظت شده کویر تقسیم شد.

این منطقه در استان‌های سمنان، تهران و قم واقع شده که منطقه حفاظت شده آن با وسعت ۲۴۸ هزار و ۹۵۷ هکتار توسط استان تهران و پارک ملی آن با وسعت حدود۴۲۰ هزار هکتار توسط استان سمنان مدیریت می‌شود. منطقه حفاظت شده کویر مشتمل بر ۳۰۲ گونه گیاهی است که بخش عمده آن‌ها گیاهان یکساله با عمر کوتاه نظیر تاغ، گز، قیچ، درمنه و خار شتر است. این منطقه به دلیل داشتن دشت‌های گسترده و ارتفاعات متعدد و پوشش گیاهی خاص شرایط مناسبی را برای زیست وحوش فراهم کرده است و از جمله معدود زیستگاه‌های «آهو» و «جبیر» در استان تهران به حساب می‌آید.

منطقه حفاظت شده ورجین قبل از پیروزی انقلاب اسلامی یکی از شکارگاه‌های سلطنتی بود که در سال ۱۳۵۸ به سازمان حفاظت محیط زیست واگذار و در سال ۱۳۶۱ بر اساس مصوبه شورای‌عالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده مصوب شد.

موقعیت جغرافیایی این منطقه با وسعت حدود ۲۶ هزار و ۹۸۲ هکتار در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی شهر تهران قرار گرفته است و در مناطق با آب و هوای مدیترانه‌ای گرم و نیمه مرطوب آن حدود ۵۷۷ گونه گیاهی وجود دارد. همچنین منطقه حفاظت شده ورجین شامل ۱۶۸ گونه جانوری است و از بارز ترین زیستگاه‌های «قوچ» و «میش» منطقه البرز مرکزی محسوب می‌شود.

منطقه حفاظت شده جاجرود در سال ۱۳۵۸ با تصویب شورای انقلاب اداره آن به سازمان حفاظت محیط زیست و در سال ۱۳۶۱ مجموعه حفاظتی جاجرود که مشتمل بر پارک ملی خجیر با مساحت ۱۰ هزار و ۶۹۲ هکتار و پارک ملی سرخه حصار با مساحت ۸۶۹۵ هکتار تحت مدیریت اداره کل محیط زیست استان تهران قرار گرفتند.

پارک ملی خجیر منطقه‌ای است با کوه های کم ارتفاع و تپه ماهوری با دامنه ارتفاعی ۱۳۰۰ تا ۲۱۰۰ متر که رودخانه جاجرود در آن جاری است و پارک ملی سرخه حصار منطقه‌ای است نیمه کوهستانی و تپه ماهوری با دامنه ارتفاعی ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ متر که در اقلیم نیمه خشک و معتدل واقع شده است.

در پی شیوع ویروس کرونا از اوایل اسفند ماه سال ۱۳۹۸ در ایران، اداره کل محیط زیست استان تهران به منظور جلوگیری از گسترش ویروس کرونا ورود به مناطق تحت مدیریت محیط زیست در حوزه استان تهران را ممنوع اعلام کرد.