تلاش برای لغو ممنوعیت عرضه قلیان

به گزارش تهران رسانه ؛ اگر قهوه‌خانه‌ها جمع شوند، از آنجایی که مشتریان قلیان کم نمی‌شوند، آن وقت مکان‌های زیرزمینی که هیچ‌کس بر آنها نظارت ندارد و به طور معمول محل وقوع جرم هستند، بیشتر می‌شوند.
براساس همین منطق و نگرانی است که قهوه‌خانه‌ها هنوز به خاطره تبدیل نشده‌اند و گوشه‌کنارهای شهر تهران از ظرفیت این پاتوق‌های مردانه یا خانوادگی بهره می‌برد. حالا قهوه‌خانه‌داران تهران در تلاش هستند قلیان و مشتریان علاقه‌مند به آن را برای خود حفظ کنند و خود را از زیر دست و پای قانونی که مانع از عرضه قلیان در این مکان عمومی شده است، نجات‌ دهند.

در این زمینه گفت‎و‎گویی با محسن نظری، رئیس اتحادیه قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌های سنتی توسط خبرنگار روزنامه صمت انجام گرفته که شرح آن در ادامه درج شده است.

درباره این اتحادیه و اینکه از چه سالی ریاست اتحادیه را بر عهده دارید، ‌برای ما بگویید؟
در مدارک ثبت اتحادیه سال ۱۳۲۴ به‌عنوان سال تاسیس این اتحادیه قید شده، اما این اطلاعات برای ما موثق نیست؛ چراکه همه اسناد و مدارک اینجا به علت‌هایی از بین رفته است. یکی از دلایل نابودی اسناد این بود که در دوره جنگ تحمیلی این ساختمان مورد اصابت موشک قرار گرفت و اعضای اتحادیه همین ساختمان را بازسازی کردند که البته پس از این ماجرا بار دیگر (در همین دوره) ساختمان بازسازی شد.
از بهمن ۹۴ به‌عنوان رئیس اتحادیه در خدمت این صنف هستم. یک ماه پیش از آن یعنی دی ۹۴، کمیسیون نظارت حکم به ادغام این اتحادیه با اتحادیه رستوران‌داران تهران صادر کرد. این تصمیم از آن جهت بود که ۳ دوره متوالی مدیران این اتحادیه از سوی کمیسیون نظارت عزل شده بودند. با وجود این ما تلاش کردیم از این ادغام جلوگیری کنیم و تعهد دادیم این اتحادیه را از آب و گل در بیاوریم. در دوره‌های پیشین، اینجا قوانین رعایت نشده بود و برخی پروانه‌های کسب خلاف مقررات صادر شده و بدهی‌های سنگینی بالا آمده بود. به هر حال از زمستان ۹۴ که سکان اینجا را به‌دست گرفتیم، نخستین کاری که کردیم تهیه اسناد و مدارک و گردآوری اطلاعات بود. اتوماسیون اداری و واحد بازرسی ایجاد و ساختمان اتحادیه را بازسازی کردیم و پس از آن کارهای جاری اتحادیه را در پیش گرفتیم.

این اتحادیه چه رسته‌ها و چه تعداد عضو دارد؟
درحال‌حاضر ۵ رسته داریم که شامل قهوه‌خانه‌ معمولی (مخصوص آقایان)، قهوه‌خانه سنتی، سفره‌خانه سنتی، دیزی‌سرا و فروش اسباب و لوازم قلیان می‌شود. بیش از هزار و ۵ واحد صنفی در این رسته‌ها دارای پروانه کسب فعال و بیش از هزار و ۳۰۰پرونده هم در دست اقدام هستند. پیش‌بینی می‌شود بیش از ۲۰۰ واحد صنفی غیرمجاز هم در این صنف در حال فعالیت باشند.
با خبر هستیم که ممنوعیت ارائه قلیان در قهوه‌خانه‌ها مورد اعتراض این اتحادیه و اعضای آن است. آیا پیگیر لغو این ممنوعیت هستید؟
بله. کمیسیون نظارت در تاریخ ۱۳۹۲/۰۲/۰۱ مصوبه‌ای داشت که براساس آن، عبارت «قلیان» از ضوابط خاص داخلی اتحادیه قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌های سنتی حذف شد و از سوی دیگر، در تبصره یک ماده«۱۳» قانون جامع کنترل مبارزه ملی با دخانیات مصوب ۱۳۸۵/۰۶/۱۵ مصرف دخانیات در اماکنی عمومی همچون قهوه‌خانه و قهوه‌خانه سنتی ممنوع و مشمول جزای نقدی شد.
درباره رفع ممنوعیت ارائه قلیان در قهوه‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌های سنتی کارهای مفصلی انجام داده‌ایم. از جمله اینکه با نمایندگان کمیسیون‌ شوراها، فرهنگی‌ و اجتماعی مجلس شورای اسلامی و تعدادی از وکلا نشست‌هایی برگزار و مشکلات صنف‌مان را با آنها مطرح کردیم که منجر به پیشنهاد استفساریه (درخواست تفسیر قانون از مراجعی که به‌طور قانونی حق تفسیر دارند را استفساریه گویند) و مستثنا شدن قهوه‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌های سنتی از تبصره یک ماده«۱۳» قانون جامع کنترل مبارزه ملی با دخانیات ارائه شد. آنچه ما گفتیم این بود که با این ممنوعیت، اماکن زیرزمینی و محفل‌های مخفی غیرمجاز ایجاد می‌شود که هر کسی می‌خواهد از قلیان استفاده کند ناخودآگاه به اماکنی که در آن جرم اتفاق می‌افتد، کشانده می‌شود. واضح است که در این اماکن از نظر امور صنفی، بهداشتی، امنیتی و انتظامی هیچ نظارتی وجود نخواهد داشت و طبیعی است که مشکل‌ساز خواهد بود.

موضوع استفساریه چه بود؟
موضوع استفساریه این بود: «آیا اماکن عمومی مذکور در تبصره یک ماده«۱۳» قانون جامع کنترل مبارزه ملی با دخانیات مصوب ۱۳۸۵/۰۶/۱۵ (مصرف دخانیات در اماکن عمومی یا وسایل نقلیه عمومی موجب حکم به جزای نقدی از ۵۰ تا ۱۰۰ هزار ریال است) با اصلاحات و الحاقات بعدی شامل قهوه‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌های سنتی و اتاق‌های استعمال دخانیات مستقر در فرودگاه‌ها و پایانه‌های مسافربری نیز می‌باشد؟»

این استفساریه را به مجلس دادید؟
بله. محمدجواد کولیوند، رئیس کمیسیون شوراهای مجلس شورای اسلامی هم در این زمینه همیاری زیادی داشت و نامه‌های ما به مجلس را پیگیری کرد تا طرح استفساریه با یک فوریت در صحن علنی در سال ۹۶ مصوب شد. پس از آن کمیسیون‌های مربوط (اجتماعی، فرهنگی، بهداشت و شوراها) کمیسیون مشترکی تشکیل دادند و کلیات و جزییات این استفساریه در این کمیسیون بررسی شد و مورد تایید قرار گرفت. در پاسخ این استفساریه (مورخ ۹۷/۰۷/۰۱) نمایندگان مجلس نوشته‌اند: «خیر. اماکن عمومی مذکور در تبصره ۱ ماده ۱۳ قانون جامع کنترل مبارزه ملی با دخانیات شامل قهوه‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌های سنتی و اتاق‌های استعمال دخانیات مستقر در فرودگاه‌ها و پایانه‌های مسافربری نمی‌شود.»
درحال‌حاضر منتظر هستیم تا این طرح در صحن علنی مجلس عنوان و رای‌گیری نهایی انجام شود.
گفتنی است که تاییدیه هیات وزیران برای «طرح استفساریه تبصره ۱ ماده«۱۳» قانون جامع کنترل مبارزه ملی با دخانیات» و اعلام آن به مجلس شورای اسلامی را هم در ۲۹‌/‌۰۸‌/‌۹۷ گرفته‌ایم. همه این کارها طی این دوره انجام شده است. برخی ابهام‌ها وجود دارد که این تاییدیه‌ها در چه زمانی دریافت شده است. تاکنون به اعضای این صنف توضیح روشنی نداده‌ایم که این کارها چطور و با چه روالی انجام شده است. از این رو تمامی این مدارک را به شما نشان می‌دهم تا اطلاع‌رسانی دقیقی انجام دهید. اینکه تا کنون اطلاع‌رسانی نشده هم به این علت بوده که کار تا جایی پیش برود و وعده بیهوده نداده باشیم.

تهران از نظر تعداد قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی چه شرایطی دارد؟ تعداد این واحد‌ها به اندازه است یا دچار کمبود یا بسیاری آنها هستیم؟
تعدادشان بیش از حد نیاز است. برداشتن حدود صنفی در سال ۹۲ موجب شد ما دچار خسارت‌های زیادی شویم. پیش‌تر در بند الف ماده«۵۵» قانون نظام صنفی نوشته شده بود که تشخیص ضرورت و برقراری حدود صنفی و تعیین سقف تعدادی برای صنف و صدور دستورالعمل در این زمینه از وظایف و اختیارات هیات عالی نظارت بر امور صنفی است. حال اینکه این قانون چند سالی است حذف شده است. این کار موجب شد واحد‌های صنفی با فاصله‌های کم در یک محله راه‌اندازی شوند. به این ترتیب واحد‌های جدید که با هزینه و امید راه‌اندازی می‌شوند، پس از مدتی ورشکست می‌شوند و از سوی دیگر در این مدت به واحد‌های قدیمی هم صدمه وارد می‌کنند و مشتریان آنها را کاهش می‌دهند و آنها را نیز به ورشکستگی می‌کشانند. بعضی از صنوف مثل ما، «پاتوق» هستند. ممکن است چند فروشگاه لباس یا چند واحد فروش جواهرات را بتوان در کنار هم داشت. این‌ها کالاهایی ارائه می‌کنند که با هم متفاوت است اما مگر در یک محله به چند قهوه‌خانه و سفره‌خانه نیاز داریم؟ آیا بیشتر از ۲ یا ۳ تا نیاز است؟ این تسهیلگری در برداشتن حدود صنفی موجب افزایش بی‌رویه قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌ها شد.
از سوی دیگر، اداره نظارت بر اماکن عمومی ناجا نیز از سال ۹۴ شروع به کاهش ضوابط ترافیکی و انتظامی کرده و به این ترتیب باز هم تعداد واحد‌های این صنف افزوده شده است. بر اساس این تغییرات قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌ها می‌توانند در مجاورت آرایشگاه‌های زنانه، مدارس دخترانه، اماکن مسکونی و… ایجاد شوند. این در حالی است که در گذشته باید حداقل ۵۰۰ متر با این‌ها فاصله داشتند. قبلا این واحد‌ها باید دید انتظامی داشتند اما حالا این طور نیست. به این ترتیب محدودیت‌های پیشین برای صدور پروانه کسب کمتر شده است.

اتحادیه اختیاری در صادر نکردن پروانه کسب در صورت تعدد بیش از اندازه متقاضیان در یک محله ندارد؟
خیر. وزارت صنعت، معدن و تجارت سامانه ایرانیان اصناف را راه‌اندازی کرده که هر کسی می‌تواند مدارک خود را بارگذاری کند و درخواست خود را به اتحادیه بدهد و اتحادیه نیز مکلف است در ۱۵ روز به این درخواست پاسخ داده و آن را رد و یا تایید کند و ما به‌عنوان اتحادیه نیز نمی‌توانیم به‌دلیل تعدد بیش از حد متقاضیان در یک محله برای کسی پروانه کسب صادر نکنیم. موضوع دوم این است که وقتی یک واحد متقاضی پروانه کسب را به‌دلایلی که در قانون پیش‌بینی شده مثل نداشتن پارکینگ رد صلاحیت می‌کنیم، بسیاری از متقاضیان از قوانینی سوء‌استفاده می‌کنند و به اصطلاح راه در روی قانون را یاد گرفته‌اند. بنابراین حتی آنها که شرایط انتظامی و ترافیکی را ندارند هم می‌توانند پروانه کسب دریافت کنند.
در این راستا در تلاشیم در رایزنی با اتاق اصناف و تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی حدود صنفی را برگردانیم چراکه این شرایط موجب اعتراض‌های شدیدی از سوی اعضای ما و بیشتر صنوف شده است.

وقتی از قهوه‌خانه یاد می‌کنیم یاد پرده‌خوان‌ها می‌افتیم و سفره‌خانه‌های سنتی هم ظرفیت خوبی برای پخش موسیقی زنده سنتی دارند از این ظرفیت چه بهره‌ای می‌برید؟
سال ۹۵ آیین‌نامه اجرای موسیقی زنده سنتی مصوب هیات وزیران شد که براساس آن سفره‌خانه‌ها، هتل‌ها و رستوران‌ها می‌توانند اجرای موسیقی زنده سنتی داشته باشند اما با توجه به درخواست‌هایی که از سوی قهوه‌خانه‌های سنتی برای صدور اجازه اجرای موسیقی زنده داشتیم، و ذکر این نکته که تعداد قهوه‌خانه‌های سنتی تهران زیاد است، مصمم شدیم که برای اصلاح این آیین‌نامه و شیوه‌نامه پیوست آن اقدام کنیم تا قهوه‌خانه‌های سنتی هم بتوانند موسیقی زنده سنتی اجرا کنند.
به این ترتیب اسفند ۹۷ با مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران نشستی در اتحادیه داشتیم و با این مقام مسئول توافق شد که شیوه‌نامه صدور مجوز اجرای موسیقی زنده سنتی در اماکن عمومی اصلاح و اجازه اجرای موسیقی زنده سنتی به قهوه‌خانه‌های سنتی نیز داده شود. درحال‌حاضر هم در حال پیگیری این موضوع هستیم. بنابراین مخالفتی با اجرای موسیقی زنده سنتی در قهوه‌خانه‌های سنتی وجود ندارد و بلکه از این ایده استقبال هم شده اما طی کردن مراحل اصلاح این آیین‌نامه و شیوه‌نامه زمانبر است که ما خواستار تسریع هرچه سریع تر از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستیم.
بسیاری از فارغ‌التحصیلان رشته موسیقی جویای شغل هستند از این رو در نظر داریم تا تفاهم‎نامه‌ای با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران در زمینه اجرای موسیقی زنده سنتی در قهوه‌خانه‌ها منعقد و تعدادی از این جوانان تحصیلکرده را به قهوه‌خانه‌های متقاضی اجرای موسیقی زنده معرفی کنیم. با این کار علاوه بر اشتغالزایی، محیطی مفرح برای آنهایی که به قهوه‌خانه‌ها مراجعه می‌کنند، فراهم می‌شود. درباره پرده‌خوانی هم درحال‌حاضر فقط پنج استاد شاخص در ایران وجود دارد که مدت یک ماه است یکی از این مرشدان در یکی از قهوه‌خانه‌های تهران در میدان شهید هرندی مشغول اجرای برنامه است و استقبال خوبی هم از آن شده است. از این رو در حال پیگیری برای رواج این سنت فراموش شده در قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌ها‌ هستیم.

مژده پورزکی