حصار بوعلی گنجینه خاطرات قجری

به گزارش تهران رسانه ؛ هیچ‌کس به‌طور دقیق نمی‌داند قریه «حصار بوعلی» چه زمانی شکل گرفت اما در اینکه این روستا در منطقه کوهستانی شمیران به همراه دیگر قریه‌های محدوده شمالی پایتخت از جمله کن، دزاشیب، قلهک، ازگل، سوهانک، درکه، اوین، حصارک، چیذر و... قدمتی چند صد ساله دارد شکی نیست. درختان چنار سر به فلک کشیده و خانه‌های قدیمی با معماری‌های ساده و سنتی که در جای جای حصار بوعلی جا خوش کرده‌اند به خوبی نشان از قدمت این قریه خوش آب و هوا دارند؛ قریه‌ای که بعد از ساخت قصر سلطنتی صاحبقرانیه توسط شاه قاجار به دلیل نزدیکی با این کاخ یکباره رونق گرفت و نامش در کتب تاریخی و اسناد بر جا مانده از عصر قجر ثبت و ضبط شد. حالا این قریه قدیمی که از شمال به خیابان شهید باهنر و پارک نیاوران، از جنوب به خیابان دکتر لواسانی، از شرق به خیابان پاسداران و از غرب به خیابان بازدار (کامرانیه جنوبی) منتهی می‌شود به یکی از محله‌های منطقه یک شهرداری تهران تبدیل شده و با 73 هکتار مساحت، 15هزار نفر را در خود جا داده است. در یکی از روزهای سرد زمستانی با همراهی دبیر شورایاری و مدیر محله حصار بوعلی سری به این قریه شمیران زدیم تا رد پای تاریخ را در کوچه‌پسکوچه‌های این محله قدیمی دنبال کنیم.

ریش‌سپیدان و موسپیدکرده‌های محله روایت جالبی از وجه تسمیه قریه‌شان تعریف می‌کنند. می‌گویند که ابوعلی‌سینا در روزگاران دور در سفری که از گرگان به سمت ری داشت به ده‌شان آمد و مدتی در آن توقف کرد. حاکم وقت که نامش «همایون» بود و دختری بیمار داشت دست به دامن پزشک نام‌آشنای ایران زمین شد و از او خواست شاهزاده‌اش را درمان کند. ابوعلی‌سینا برای کنترل بیماری، حصاری دور محله کشید و بیماری ناشناخته دختر حاکم را درمان کرد. بعد هم سفرش به سمت ری را از سر گرفت. اگرچه «نصرالله حدادی» تهران‌شناس می‌گوید که این داستان سندیت تاریخی ندارد و در هیچ منبع معتبری نوشته نشده است اما مردم نخستین محله ناحیه یک منطقه یک بر باور پدران و پدربزرگان خود هستند و معتقدند که از همان زمان نام قریه خوش آب و هوای‌شان «حصار بوعلی» شد.

3 قنات و ده‌ها نوع میوه و غلات

روستای قدیمی ناحیه کوهستانی شمیران از گذشته 3 قنات بزرگ و معروف به نام‌های «ملک‌آباد»، «میرزا علی» و «تکیه آقا» داشت که به جز اولی، 2قنات دیگر هنوز هم وظیفه آبیاری درختان این محدوده را برعهده دارند. کار مردم این ده چند صد ساله بیشتر باغداری و زراعت بود و تا همین چند سال پیش گندم، جو، یونجه، شبدر، حبوبات، سیب‌زمینی، هویج، خیار، توت‌فرنگی، خاکشیر، گل گاوزبان، گل ختمی و... از حصار بوعلی به سرتاسر پایتخت صادر می‌شد.

تکیه حصار بوعلی در عصر قجر

یکی از اماکن شاخص محله حصار بوعلی حسینیه آن است؛ حسینیه‌ای که قدمتش به روزگار حکومت قاجاری‌ها برمی‌گردد و با طاق‌نماهای متعدد و 4 ستونی که به امامت، نبوت، توحید و معاد به‌عنوان 4 رکن شیعه دلالت دارد؛ دل از هر رهگذری می‌برد. حسینیه حصار بوعلی که این روزها با توجه به تعمیرات مسجد محله، هر روز پذیرای نمازگزاران است پر از گنجینه‌های قدیمی است؛ نقاشی‌های بزرگ سبک قهوه‌خانه‌ای که دیوارهای تکیه را زینت بخشیده‌اند عمر 100 تا 150 سال دارند. در گوشه‌ای از حسینیه موزه‌ای از وسایل قدیمی از جمله مجمع، سماور زغالی، قلیان، چراغ زنبوری، انگاره استکان‌های چای و... به چشم می‌آید که به گفته «نفیسه جابرانصاری» مدیر محله حصار بوعلی، مردم محله از گذشته‌های دور آنها را وقف تکیه کرده‌اند.

​​​​​​​دل نکندن از محله با نان عشقی

یکی از قدیمی‌ترین نانوایی‌های شمیران در دل محله حصار بوعلی قرار دارد که مردم آن را با نام «نان عشقی» می‌شناسند. ماجرا از این قرار است که سال‌ها پیش پیرمردی در این محله یک دکان کوچک نانوایی داشت که نان بیشتر اهل محل را تأمین می‌کرد. مردم قریه حصار بوعلی به او که اهل مال‌اندوزی نبود و دل بزرگی داشت لقب «عشقی» داده بودند و متعاقباً به نانی که از دستش می‌گرفتند «نان عشقی» می‌گفتند. علاوه بر دکان جدیدی که بعدها در کنار آن نانوایی خشت و گلی ساخته شد و این روزها توسط نواده‌های عشقی اداره می‌شود مثلی هم از پیرمرد بزرگ‌منش حصار بوعلی به یادگار مانده که ورد زبان اهالی این محله چند صد ساله به‌خصوص قدیمی‌ترهاست. آنها می‌گویند که هرکسی در حصار بوعلی از نان عشقی بخورد و از قنات میرزاعلی آب بنوشد نمی‌تواند از این محله دل بکند!

 گزارش؛ پرنیان سلطانی